Stosunki wojskowe Azerbejdżanu i Polski w pierwszej połowie XX w.

autor zdjęcia: IPN

źródło: Rzeczpospolita

Veli bej Jedigar (1897–1971) Maciej Sułkiewicz (1865–1920)

autor zdjęcia: Adam Siwek/IPN

źródło: Rzeczpospolita

Warszawski pomnik Veli bej Jedigara i Macieja Sułkiewicza, bojowników o niepodległość Polski i Azerbejdżanu

„Jestem zaszczycony, że mogę umrzeć jako żołnierz armii muzułmańskiej. Żegnajcie!” – to były ostatnie słowa, jakie wypowiedział generał porucznik Maciej Sułkiewicz, zanim stanął przed plutonem egzekucyjnym 15 lipca 1920 r. Sułkiewicz był jednym z wielu, którzy zakończyli życie w walce z bolszewikami o niepodległość Azerbejdżanu, i jednym z polskich bohaterów, którzy zapisali się w historii obu narodów.

Ten artykuł rzuca światło na rolę i udział synów obu narodów w walce o wyzwolenie ze wspólnym wrogiem. Przywołane zostały postacie historyczne, których nazwiska są nierozerwalnie związane ze słodyczą zwycięstwa i goryczą porażki. Prawdziwa bezinteresowność Polaków uwidoczniła się w walce z bolszewikami w różnych regionach Azerbejdżanu. Spośród polskich oficerów w organizacji zbrojnego oporu w Gandży wyróżnili się: pułkownik Eugeniusz Dunin-Marcinkiewicz, kapitan Jerzy Kłossowski, kapitan Czarniecki, kapitan Pawłowski, kapitan Tomyszyn i inni. Pod dowództwem pułkownika Dunina-Marcinkiewicza utworzyli artylerię w azerbejdżańskiej armii narodowej i dzielnie walczyli w licznych bitwach z bolszewikami. Azerbejdżańska artyleria dowodzona przez Polaków odegrała znaczącą rolę w sukcesach odniesionych w bitwach pod Hadżigabulem, Kurdamirem i Alatem. 15 września 1918 r. aktywne zaangażowanie artylerii stało się kluczową decyzją w wyzwoleniu Baku od bolszewików z pomocą wojsk tureckich. Po wyzwoleniu Baku wszyscy polscy oficerowie zostali odznaczeni tureckimi medalami za bohaterstwo.

Maciej Sułkiewicz i inni bohaterowie

Wysiłek, zapał i odwaga nie pozostały niezauważone. Leon Kryczyński (1887–1939) – szef Urzędu Rady Ministrów,...